Τα μεγάλα πνεύματα συναντώνται... Στο Παναιτωλικό.

...Και πολύ άργησε... Στις αμέτρητες φορές που χρειάστηκε να καταφύγω στο να αναγνωρίσω ένα ορεινό όγκο της Στερεάς Ελλάδας, στο να βρω κάποια ξεχασμένα χωριουδάκια στο νομό Αιτωλακαρνανίας, υπήρχε ένα site, πιο ουσιαστικά είναι δύο αδέρφια που έχουν γυρίσει και αναδείξει με μοναδικό τρόπο καταγεγραμμένο σε ένα blog που ακούει στο όνομα Κατελάνος και Περίχωρα. Ο Χρήστος και ο Τίμος στο καταπληκτικό τους έργο που συνεχώς μνημονεύω ως κειμήλιο κληρονομιάς (ίσως ακούγομαι υπερβολικός αλλά περί αυτού πρόκειται). Ήταν η πρώτη επαφή με τα παιδιά και με το Παναιτωλικό όρος.

Αρκετές φορές είχα επικοινωνήσει με το Χρήστο στο παρελθόν, αλλά όντως στη Θεσσαλονίκη δε μπόρεσα να συντονίσω μια συνάντηση οπότε του παρουσίασα την ιδέα μου να εξερευνήσω ένα διήμερο το Παναιτωλικό όρος. Μπορεί να μην έχει τα απόλυτα υψόμετρα αυτή η οροσειρά, και να μην έχει την ανάδειξη που της αξίζει, αλλά με μεγάλη άνεση καλύπτει τις ορειβατικές - πατριδογνωσιακές μου ορέξεις. Έχει πολύ μεγάλη έκταση (άλλωστε χαρακτηρίζει το νομό Αιτωλακαρνανίας, που ειναι και ο μεγαλύτερος της Ελλάδας) και έχει πάμπολλες ψηλές και άγριες κορυφές, με διαφορετική γεωμορφολογία. Σηκώνεσαι και βλέπεις τριγύρω σου αμέτρητες άλλες κορυφές και οροσειρές, λίμνες και δάση.

Από τις κορυφές τα πρωτεία κατέχει ο Κατελάνος στα 1926m, η Κόκα (1691m), ο Κούτουπας (1795m), η Γιόρλα (1820m), η Ξάνθη (1810m),  η Κρημνίτσα (1816m) το Κουκουρέχι (1746m),  το Νεραϊδοβούνι (1781m), η Tριανταφυλλιά (1817m.), το Πλατάνι (1777m), ο Άννινος (1701m), το Τσιμπλοβούνι (1679m), τα Αραποκέφαλα (1608m), η Τσόκα (1662m), το Μέγα Ίσιωμα (1660m),   πολλές κορυφές από το σύνολο του Παναιτωλικού όρους... Με δάση κυρίως κέδρων και ελάτων.

Έτσι, το λοιπόν, στις αρχές του Αυγούστου και με τον καύσωνα να εδραιώνεται στα χαμηλότερα υψόμετρα, αποφάσισα να κάνω την εκδρομή στο Παναιτωλικό. Με το Χρήστο είχαμε κανονίσει να βρεθούμε νωρίς το πρωί για μια από τις πιο επιβλητικές κορυφές της οροσειράς. Τον Κούτ'πα. Ο οποίος όχι άδικα, αποκαλείται το ελληνικό Matterhorn, λόγω του απότομου και μυτερού του ανάγλυφου όπως αυτό φαίνεται από αρκετές γωνίες θέασης. Ορατός οδικά από την εθνική οδό Καρπενησίου - Αγρινίου στο ύψος του Αγ. Βλασίου.

Επίσης, παρών στο όλο κόλπο, αλλά όχι συμμετέχων ορειβατικά ο φίλος Θωμάς που δέχτηκε να με φιλοξενήσει. Το πατρικό του, μόλις μερικά χιλιόμετρα από τα ορειβατικά μου δρώμενα. Το οποίο σήμαινε ευκολία μετακίνησης και περαιτέρω εξερεύνηση της περιοχής.

Από τα οδικά μέρη της περιοχής δεν ήμουν ξένος. Το 2009 κιόλας είχα περάσει από την εθνική οδό Αγρινίου - Καρπενησίου, στο ύψος του Αγ. Βλάσιου που κάθεται ακριβώς ανάμεσα στους συνοικισμούς που εδρεύουν τα παιδιά.

Αξημέρωτο λοιπόν, ως συνήθως, ξεκίνημα από Αθήνα με προορισμό τη Σκαλτίνα. Τόσο για να έχουμε πρωινή αναχώρηση, όσο και για να γλιτώσουμε τη μεσημεριανή ζέστη. Τα πρώτα 42άρια ήταν γεγονός στην Αθήνα και ακόμα και στα μεγάλα υψόμετρα υπήρχε αρκετή ζέστη προς το μεσημέρι.

Φεύγοντας από Αθήνα

Μετά από 4 ώρες ταξιδιού και ανεφοδιασμού (αν και οι αποστάσεις ήταν μικρές στα ορεινά) και κατά τις 07.30 μόλις πάω να στρίψω στον οικισμό πετυχαίνω το Χρήστο να κατεβαίνει.

Συστάσεις, φόρτωμα του αυτοκινήτου και ξεκίνημα για τη διαδρομή προς τον Κούτ'πα. Το πιο εύκολο σημείο προσέγγισης οδικά είναι από την τοποθεσία "Κυνηγού" σε υψόμετρο κάτι παραπάνω από 1400m. Στο σημείο υπάρχει στάνη με αρκετή "ζωή". Το βοσκό, τον Κώστα θα τον συναντούσαμε πιο πάνω.

Χάρτης διαδρομής προς Κυνηγού

Ξεκινώντας την ανάβασή μας έξω από το Πεντάκορφο

Ο χωματόδρομος προς Κυνηγού

Το σαθρό ρέμα όπως κατεβαίνει από τον Κούτ'πα, γνωστό ως Κουτ'πόρεμα

Ανασύνταξη, ορειβατικές αμφιέσεις και βουρ τον ανήφορο.

Η θέα από την αρχή της ανάβασης, στου Κυνηγού

Η ανάβαση ξεκινά κατάφυτη, μέσα σε κέδρα και πουρνάρια. Το τοπίο αρκετά βραχώδες. Υψομετρικά έχουμε να καλύψουμε κάπου 400m. Αισίως το μισό από αυτό είναι δεντροφυτευμένο. Ο καιρός ζεστός μεν, αλλά υποφέρεται ακόμα. Νηνεμία δυστυχώς κατά την αρχή της ανάβασης.

Πυκνή η βλάστηση στην αρχή του μονοπατιού, ίσως χρειαστεί να αυτοσχεδιάσετε

Κάποια μικρά ξέφωτα μας δίνουν συνεχώς την άποψη προς την κορυφή.

Στο βάθος ο Κούτ'πας

Απέναντι, η κόψη του Προφητηλία, ο ορεινός όγκος με την ομώνυμη εκκλησία πάνω από τον Άγιο Βλάσιο.

Κοιτώντας προς τα πίσω, αρχικά κοντινά δεσπόζει το Νεραϊδοβούνι με τις μυτερές κορυφές του να ορίζουν το πέσιμο προς το λόγγο σα μεγάλα χτένια. Το πέσιμό του συνεχίζει προοπτικά προς την πλευρά μας, ακριβώς με το ίδιο ανάγλυφο και καταλήγει δίπλα μας, όπως ανεβαίνουμε στα δεξιά μας, στο Παλούκι. Και πιο μέσα στο πολύ βάθος η κορυφαία κορυφογραμμή του Παναιτωλικού, ο Κατελάνος.

Νεραϊδοβούνι κοντά μας, στα αριστερά και πίσω στο βάθος δεξιά ο Κατελάνος.

Άγρια βλάστηση ανατολικά μας, στην κορυφή Πριόνια

Λεπτομέρεια του εντυπωσιακού ανάγλυφου στο Νεραϊδοβούνι απέναντι. Ο δρόμος που φαίνεται οδηγεί στο χωριό Σταυροχώρι, το μόνο χωριό του νομού Ευρυτανίας που δεν έχει πρόσβαση... από την Ευρυτανία...

Θέα προς τον Προφητηλία

Ανεβαίνοντας συνεχώς, θαυμάζουμε τη θέα 

Αφ' υψηλού

Απαθανατίζοντας τα ωραία

Καθώς ανεβαίνουμε, περνάμε το δασωμένο τεραίν και μπαίνουμε σε πιο απαιτητικό κομμάτι με βραχώδη περάσματα που απαιτούν σε περιπτώσεις λίγο πιο ακραίες μανούβρες, και καμιά φορά χρήση χέρια - πόδια.

Εδώ η θέα στα ανατολικά, με την Χελιδόνα και την Καλιακούδα από αριστερά στο κεντρικό φόντο.

Το ζόρικο πέρασμα λίγο πριν την κορυφή

Και μερικές στάσεις για κάποιες "στημένες", αλλά αφηρημένες φωτογραφίες μας.

Ο "Άραβας"...

... και ο "αγκομαχητής" των βουνών

Πλησιάζουμε το 2ωρο χαλαρής ανάβασης, κοντά στις 10:30 και πλησιάζουμε προς την κορυφή.

Το απίστευτο σε πληροφορία ανάγλυφο του Παναιτωλικού, αποκαλύπτεται όσο κερδίζουμε σε ύψος. Από Κούτ'πα προς τα πίσω, Νεραϊδοβούνι, Κέδρος, Καταβόθρα, Κρημνίτσα, Κατελάνος και συνεχίζει...

Λίγα μέτρα πριν την κορυφή

Και πλέον η θέα από την κορυφή. Προς τα Ανατολικά. Τη θέα μπορώ να σας τη μεταφέρω μέσω του οπτικού υλικού, αυτό που δε μπορώ να σας μεταφέρω είναι οι μυρωδιές ρίγανης και θυμαριών που κατακλύζαν τον τόπο σε σημεία.

Θέα προς τα Βορειοανατολικά. Στο βάθος αριστερά η Τσόκα με τη Μεγάλη Ράχη

Το κατέβασμα προς Προφητηλία. Πολύ πιο απαιτητικό από τη σχετικά εύκολη πρόσβαση που πραγματοποιήσαμε από του Κυνηγού.

Όχι τόσο καθαρή η ατμόσφαιρα, βλέποντας προς λίμνη Κρεμαστών

Απέναντι ο οικισμός Σκιαδαίικα, στο κατέβασμα της ράχης αν διακρίνετε μια κεραία, εκεί είναι η γειτονιά που θα με φιλοξενούσε το βράδυ!

Μαγευτικά πλάνα από την κορυφή.

Το βίντεο της καταγραφής της ανάβασης. 

Κατά τις 11:00 αρχίζουμε την κατάβαση έχοντας στο νου μας να μαζέψουμε και λίγο τσάι. Με σωστό τρόπο συλλογής, τονίζει ο Χρήστος (κόψιμο από ένα σημείο και πάνω και όχι ξερίζωμα) διασφαλίζουμε τη διατήρησή της ρίζας για τις επόμενες χρονιές.

Ο δρόμος της κατάβασης προς Πεντάκορφο

Τζα!

Μια πεταούδα του είδους Arethusana arethusa

Αισίως κατά τα μέσα της κατάβασης παρά τη ζέστη που έρχεται δυναμικά, βγαίνει και ένα αεράκι ό,τι πρέπει για να μας δροσίσει.

Κατεβαίνοντας αργά και σταθερά.

Λιγοστό το τσάι που βρήκε ο Χρήστος, σε μια απόκρημνη πλαγιά. Το μέρος είναι αρκετά γνωστό, άλλωστε και έχει "τρυγηθεί" 

Από το Ανατολικό πέρασμα, μια απόκρημνη και απροσπέλαστη χωρίς εξοπλισμό πλευρά. 

Πέτρα και κέδρα. Άχαστος συνδυασμός Παναιτωλικού.

Με όλες τις στάσεις και κατά τη 1 η ώρα φτάνουμε κάτω. Ο Χρήστος με συστήνει στον Κώστα που έχει τη στάνη. Αρχίζουμε την κουβέντα για τα τυπικά καλώς και κακώς κείμενα της ελληνικής ορεινής επαρχίας. Με ένα τσιπουράκι και όχι παραπάνω αναλύουμε θέματα που όλα κυκλώνουν στο πώς θα πρέπει να αξιοποιηθεί η ελληνική ορεινή ύπαιθρος, με σωστή εκμετάλλευση και χωρίς η ανθρώπινη παρέμβαση να γίνει καταλυτική, ώστε να έχουμε να δώσουμε στα παιδιά μας τα απαραίτητα εφόδια.

Ο Κώστας και ο Χρήστος, στου Κυν'γού

Το κατέβασμα προς Πεντάκορφο παίρνοντας τον Κώστα μαζί έχει τρομερή φάση, αφού εγώ ακούω με μεγάλη ευχαρίστηση τα γειτονικά κουτσομπολιά, τα παινέματα και τις καζούρες σε ντόπιους γνωστούς. Αναμνήσεις και αναπολήσεις. Μια άλλη πλευρά της επαρχιώτικης πραγματικότητας. Τόσο αληθινή... Εγώ ακούω και απολαμβάνω το κατέβασμα του δρόμου, ανάμεσα στα κέδρα και τα έλατα.

Δασικές εκτάσεις. Πανέμορφες...

Μεσημεριάζει και αφήνω το Χρήστο στο χωριό. Η βόλτα μας ήταν καλή. Κανονίζουμε επί τούτου και δεύτερη ανάβαση το επόμενο πρωί. Λίγο πιο βόρεια, στην Τσόκα, τη βορειότερη κορυφή του Παναιτωλικού, στα όρια με το νομό Ευρυτανίας και με τρομερή θέα στη λίμνη Κρεμαστών. Ραντεβού αύριο ίδια ώρα!

Αλλά ως τότε, από του Κυνηγού, στου Θωμά! Στα Σκιαδαίικα

Πολλές φορές με είχε προσκαλέσει στα μέρη του ο Θωμάς, αξίζει να το αναφέρω αυτό. Εργάζεται στη Γερμανία και έρχεται συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες. Από κοντά τα είχαμε πει μετά την δεύτερη πατριδογνωσία του 2020, όταν μαζί με τον Δημήτρη τσακίσαμε κοψίδια στο Αγρίνιο μετά τα ορειβατικά μας (Άννινος και Χελιδόνα την προηγούμενη) δρώμενα.

Πλέον, Σκιαδαίικα και ποιος θα το περίμενε (αν και μου το έλεγε ο Θωμάς, "έλα σπίτι, έχω την καλύτερη θέα στον Κούτ'πα").

Και πανάθεμά τον, έχει απόλυτο δίκαιο. Το σπίτι του στο ψηλότερο σημείο του οικισμού, να το δέρνει ο καλοκαιρινός αέρας και με δωμάτιο με την απόλυτη θέα. Πώς είναι οι ποδαρο-φωτό με τις παραλίες. Πάρτε μια ορεινή version...

Η μητέρα του Θωμά, απέδειξε ότι είναι εξαιρετική μαγείρισσα. Άριστα τα φαγητά της, την ευχαριστώ και με πρώτη ύλη από τον κήπο. Με συνοπτικές διαδικασίες ρίχνω ένα ύπνο να ξεκουραστώ από το πρωινό ξύπνημα και την ανάβαση στη μυτερή κορυφή.

Το απόγευμα παίρνουμε το δρόμο της... χώνεψης. Συγκεκριμένα το χωματόδρομο προς τα Αλέστια. Μέσα στα έλατα, με τον ήλιο σιγά σιγά να πέφτει και το αεράκι να μας δροσίζει. Παρέα ο "Νίντζα" ένας αεικίνητος σκύλος της "οικογένειας".

Ο Νίντζα αγναντεύει τη λίμνη Κρεμαστών

Πανέμορφα και γαλάζια τα νερά της λίμνης με το χαρακτηριστικό σε υφή και χρώμα χώμα των πλαγιών της γης. Την αποκαλούν "Μελίστα"

Με σωστές μουσικές σε υπόκρουση φτάνουμε κάπου 3-4 χλμ μακρυά από το σπίτι και ο ήλιος πέφτει πλέον.

Μαγευτικές εικόνες

Της δύσης ομορφιές

Και κάπως έτσι όμορφα κλείνει η ημέρα. Επιστρέφουμε στο σπίτι του Θωμά και παρά το mindset του να κρατηθώ στα φαγητά και στα τσιπουράκια, γιατί την επόμενη είχαμε ακόμη πιο κουραστική άνοδο, δε μπόρεσα να αντισταθώ.

Γυρίζοντας προς το σπίτι του Θωμά

Κουβέντες για τα παλιά, φίλοι που δεν είναι μαζί μας, οικογένεια, δουλειά στο εξωτερικό. Πώς άλλωστε θα μπορούσες να μην συνοδέψεις με εκλεκτή παρέα την παρακάτω θέα.

Και ξημερώνει η επόμενη μέρα. Ακόμα μια φορά ραντεβού με το Χρήστο, πρωινή αναχώρηση. Και σε άτπη επιβεβαίωση του άλλος πίνει άλλος μεθάει, ο Χρήστος ξεχνάει να πάρει νερό. Ευτυχώς ένα μπουκάλι νερό βρίσκεται στο αμάξι δροσερό από το βράδυ που πέρασε. Στο σημείο να τονίσουμε ότι και στις δύο αναβάσεις δεν υπάρχει κάποια βρύση με νερό ή ρεματιά τους θερινούς μήνες.

Ανάβαση στην Τσόκα Παναιτωλικού. Χάρτης διαδρομής και συμπληρωματικά στοιχεία.

Αφήνουμε το αμάξι σχεδόν στο ίδιο σημείο στο οποίο φτάσαμε με το Θωμά το προηγούμενο απόγευμα στη βόλτα μας. 8 η ώρα σχεδόν, με αφετηρία στα 1100m υψόμετρο πρέπει να καλύψουμε 550m υψομετρικό και μάλιστα στην ίδια απόσταση με τη χθεσινή ανάβαση. Το οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ, σημαίνει 50% μεγαλύτερη κλίση ανάβασης κατά μέσο όρο. Όντως στο τέλος της ανάβασης καταγράφηκε συνεχής ως την κορυφή. Σύμμαχος το ελαφρύ αεράκι αισίως σήμερα, η δροσερή φύση και το ότι τα 2/3 της διαδρομής είναι μέσα σε δάσος.

Η αρχή του μονοπατιού είναι εμφανής. Έχουν γίνει κάποιες σημάνσεις με κόκκινα σημάδια σε πέτρες και βράχους, αλλά όπως τονίζει ο Χρήστος πρέπει κάποια στιγμή να γίνει και λίγο καθαρισμός των δέντρων. Κόψιμο κλαδιών, έτσι ώστε να είναι πιο εμφανές το διάβα του μονοπατιού από το ανθρώπινο μάτι ακόμα και σε δύσκολές συνθήκες (π.χ. ομίχλη / βροχή κτλ).

Η θέα προς τη λίμνη Κρεμαστών, εμφανής μόνο σε ξέφωτα στην αρχή, λόγων της πυκνής βλάστησης.

Και συνεχίζουμε την ανάβαση. Από νωρίς "καταριέμαι" τα χθεσινοβραδυνά τσιπουράκια. Καθώς η πορεία μας είναι συνεχώς ανηφορική. Σε μερικά μόνο ξέφωτα φαίνεται η λίμνη όλο και περισσότερο.

Η Γέφυρα της επισκοπής, όριο των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλακαρνανίας και ο δρόμος προς Αλέστια.

Στα σχεδόν 1400m ύψος 09:30 η ώρα αρχίζουμε και βγαίνουμε από το δασωμένο μέρος. Νιώθουμε τη ζέστη περισσότερο μεν, αλλά κερδίζουμε σε δροσιά και αέρα. Από εδώ και πέρα ακολουθεί ένα μέρος λίγο πιο βατό αλλά με πιο πέτρινο χαρακτήρα. Η θέα όλο και πιο επιβλητική. Τόσο απότομη η ανάβαση που κάποια πλάνα νομίζεις ότι είναι από drone.

Στα δεξια, πάνω από τη λίμνη, το χαρακτηριστικό σημείο "Τσαγκαράλωνα" πολύ γνωστό για τη θέα που προσφέρει. Προσβάσιμο εδώ και κάποια χρόνια με άσφαλτο από τον τουριστικό οικισμό "Φιδάκια".

Σχεδόν λίγα μέτρα από την κορυφή και ένα κάπως πιο κακοτράχαλο αλλά πιο ήπιο σε κλίση κομμάτι μας περιμένει για τη θέα από την κορυφή. 

Με θέα το τελευταιο μέρος του ανεβάσματος, λιγα μέτρα πριν την κορυφή

Στο δίωρο ακριβώς φτάνουμε στην κορυφή. Είναι ουσιαστικά δύο κορυφές με απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων που μπορείς να περπατήσεις από τη μία στην άλλη. Γεωγραφικό υπηρεσίας στρατού βρίσκουμε στην πρώτη και χαμηλότερη εκ των δύο κορυφών. Η θέα που περιμέναμε στον Κούτ'πα, απέναντι μαγευτική. Και όχι μόνο.

Video καταγραφή ανάβασης στη Τσόκα Παναιτωλικού. Η βορειότερη κορυφή του Παναιτωλικού, με εξαιρετική θέα προς τη λίμνη Κρεμαστών, οριακά με το νομό Ευρυτανίας.

Ο επιβλητικός Κούτ'πας απέναντι... "σα να μη πέρασε μια μέρα"...

Δυσκολεύτηκα κάπως, αλλά τα κατάφερα...

Η απέναντι δίδυμη κορυφή της Τσόκας και ψηλότερη, στα 1662m + λίγα παραπάνω.

Το διήμερο έληξε με την επιστροφή μου προς την Αθήνα, σε αφόρητη ζέστη. Να ευχαριστήσω θερμά το Θωμά για τη φιλοξενία και τη μητέρα του για τα εξαιρετικά φαγητά, άλλη μια φορά και το Χρήστο για τη γνωριμία και την ανάδειξη των τόπων. Η πρώτη φορά που συνταξιδέψαμε στα βουνά και σίγουρα πρώτη από πολλές.